Suzana Šturm-Kržić

Martina Juraga Kovač

Biblioteka Publiczna im. Viktora Cara Emina w Opatii

Biblioteka Publiczna im. Viktora Cara Emina w Opatii – „nisza” dla wszystkich potrzebujących

Położona w Opatii – mieście określanym mianem Perły Adriatyku i uznawanym za centrum chorwackiej turystyki – Biblioteka Publiczna im. Viktora Cara Emina została utworzona w 1950 roku, a rok później jej zbiory zostały udostępnione czytelnikom. W skład biblioteki wchodzą cztery filie w miejscowościach Matulji, Kastav, Lovran oraz Mošćenička Draga i jest ona drugą największą tego typu placówką w naszym regionie, skupia bowiem około 5400 użytkowników.

Od wielu lat usługi naszej biblioteki zaspokajają potrzeby czytelnicze okolicznych mieszkańców. Jest ona też swego rodzaju punktem centralnym, w którym każdy może zdobyć informacje i wiedzę, a także spędzić czas wolny.

Nasza biblioteka podejmowała również wiele różnych inicjatyw – zarówno stałych, jak i czasowych, wśród nich zajęcia:

• dla dorosłych: klub książki, angielskojęzyczny klub książki dla emerytów, warsztaty twórcze, promocje książek;
• Literackie Camino;
• dla dzieci: piątkowe opowiadanie bajek, zajęcia językowe, warsztaty oraz zorganizowane wizyty grup przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych.

Dlaczego nazwaliśmy naszą bibliotekę „niszą”? Otóż nasza placówka jest mała i świadczy swoje usługi przede wszystkim mieszkańcom okolic, uważa się ją więc za swego rodzaju salon, miejsce spotkań mieszkańców okolic, gdzie mogą się dobrze czuć. Tu ludzie, niezależnie od wszystkiego, mogą znaleźć to, czego szukają, albo po prostu wypić kawę i przeczytać gazetę. Spełnia ona podstawowe zadania publicznej biblioteki określone w wytycznych IFLA/UNESCO.

Jako pracownicy biblioteki czuliśmy, że musimy dać naszym czytelnikom coś więcej, ulepszyć nasze usługi i bardziej zadbać o to, by były dostępne dla przedstawicieli szczególnych grup społecznych, które goszczą w bibliotece rzadko lub nie przychodzą do niej wcale. Z drugiej strony chcieliśmy obudzić w sobie przekonanie, że możemy przyczynić się do ich rozwoju i integracji społecznej. Mówiąc „o nich”, mam na myśli dostrzeżone przez nas w okolicy grupy społeczne, które skupiają osoby z różnego rodzaju niepełnosprawnościami albo ze specjalnymi potrzebami, przede wszystkim mieszkańców Domu Spokojnej Starości Volosko, członków Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych Miasta Opatii oraz wychowanków Domu Dziecka im. Ivany Brlić Mažuranić w Lovranie.

Zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych przyjmuje się, że osobami z niepełnosprawnością lub ze specjalnymi potrzebami są jednostki dotknięte długotrwałymi fizycznymi, umysłowymi, intelektualnymi lub sensorycznymi dysfunkcjami, które za sprawą różnego rodzaju barier mogą utrudniać tym osobom pełny i skuteczny udział w społeczeństwie na równym z innymi poziomie.

Według powołanej przez Chorwackie Stowarzyszenie Bibliotek Komisji do spraw usług dla osób z niepełnosprawnością i ze specjalnymi potrzebami do określanego tym mianem grona zalicza się osoby niewidome i niedowidzące, głuche i niedosłyszące, osoby z problemami fizycznymi i umysłowymi, pacjentów szpitali, pensjonariuszy domów spokojnej starości, mieszkające we własnych domach osoby starsze mające problemy z poruszaniem się, a także osadzonych w zakładach karnych.

Jako ciekawostkę z historii naszej biblioteki można wspomnieć, że podczas wojny domowej biblioteka w Lovranie służyła osobom wysiedlonym i rannym w wyniku działań wojennych, a także pacjentom Kliniki Ortopedycznej w Lovranie. Możemy więc powiedzieć, że ta służba poprzedziła dzisiejszą współpracę.

Dom Spokojnej Starości Volosko

Działający w malowniczej miejscowości położonej niedaleko Opatii Dom Spokojnej Starości Volosko oferuje swoim pensjonariuszom dostosowane do ich możliwości psychofizycznych zajęcia związane z pracą, sportem i rekreacją.

Współpracę rozpoczęliśmy w 2011 roku od zorganizowanych wizyt w Domu Spokojnej Starości, a także od godzinnych sesji literackich, na które grupa mieszkańców tej placówki przybywała do biblioteki. Chcieliśmy, by sesje te stanowiły formę biblioterapii, co spotkało się z pozytywną reakcją adresatów naszego pomysłu. W czasie sesji czytamy zazwyczaj opowiadania, poezję, opowieści z morałem, teksty religijne albo opowiadania humorystyczne, z którymi słuchacze mogą się utożsamiać. Zawsze wybieramy teksty oddziałujące pozytywnie i stymulująco. Po lekturze przychodzi czas na dyskusję, podczas której wszyscy dzielą swoimi przeżyciami – odbywa się to w relaksującej i przyjaznej atmosferze.

Przychodząc do biblioteki, pensjonariusze opuszczają znane sobie otoczenie, a czas spędzony pośród książek naprawdę ich cieszy – to dla nich bardzo szczególne wydarzenie. Po części literackiej zazwyczaj odbywają się warsztaty twórcze, które bardzo pozytywnie wpływają na uczestników.

Okazało się, że spotkania przyniosły jeszcze jedną cieszącą nas zmianę, wielu mieszkańców Domu Volosko zaczęło bowiem przychodzić do nas z własnej woli i postrzegać bibliotekę wraz z jej personelem jako środowisko przyjazne, gdzie można się czuć bezpiecznie.

Dom Dziecka im. Ivany Brlić Mažuranić w Lovranie

W 2015 roku rozpoczęliśmy współpracę z Domem Dziecka im. Ivany Brlić Mažuranić w Lovranie. Placówka została założona w 1945 roku z myślą o dzieciach ofiar II wojny światowej. Zajmuje się opieką nad dziećmi i młodzieżą (w wieku od 7 do 18 lat), które się wychowują poza swoimi rodzinami, a także świadczy inne usługi dla podmiotów zewnętrznych.

Dom znajduje się w Lovranie i w Rijece (dla dzieci w wieku od urodzenia do 6 lat). W Rijece zorganizowano też wspólnotę mieszkaniową, której misją jest zapewnienie bezpiecznego i inspirującego środowiska dzieciom i ich rodzinom potrzebującym w danym momencie swojego życia pomocy i wsparcia.

Raz w miesiącu dzieci w wieku od sześciu do jedenastu lat przychodziły do naszej biblioteki w Lovranie i brały udział w opowiadaniu bajek, czytaniu ilustrowanych książek, rymowaniu piosenek, rozwiązywaniu zagadek i pracach twórczych (na przykład wykonywaniu kukiełek wyobrażających bohaterów opowiadanej historii lub odgrywaniu scenek). Organizowaliśmy też spotkania z autorami książek.

Współpraca ta jest tak ważna, ponieważ część z tych dzieci nigdy nie była w bibliotece, ma problemy z czytaniem lub doświadcza innego rodzaju trudności. Dlatego właśnie chcieliśmy, aby mogły poznać bibliotekę i przekonać się, że bibliotekarze są osobami godnymi zaufania, a także by dać im możliwość uczenia się w otoczeniu wolnym od stresu.

Podczas tej współpracy stawialiśmy sobie następujące cele:

• wsparcie rozwoju mowy i języka,
• rozwijanie umiejętności słuchania i rozumienia,
• rozwijanie myślenia abstrakcyjnego,
• uczenie zasad gramatyki i ortografii,
• rozwijanie wyobraźni i pobudzanie kreatywności,
• wzbogacanie zasobu słów,
• poszerzanie wiedzy ogólnej,
• rozwijanie kultury czytelnictwa,
• kształtowanie pozytywnego nastawienia do czytania,
• socjalizacja.

Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Miasta Opatii

Ostatnim współpracującym z nami podmiotem jest Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Miasta Opatii. Powstało ono w 2007 roku i skupia około 100 członków o różnych typach i stopniach niepełnosprawności, którzy żyją w regionie Liburni. Celem Stowarzyszenia jest całkowita integracja społeczna osób z niepełnosprawnościami i dzieci z wadami rozwojowymi.

Członkowie stowarzyszenia odwiedzali nasz Oddział dla dzieci „Halugica” co najmniej raz w tygodniu. W tym czasie wypożyczali książki z obrazkami i zabawki stymulujące rozwój poznawczy. Ponieważ mamy w ofercie różnego rodzaju zabawki (kształtujące umiejętności społeczne, edukacyjne, dydaktyczne i motoryczne) oraz książki, a członkowie stowarzyszenia często się u nas pojawiali, idea współpracy zrodziła się naturalnie. Skupiliśmy się na odpowiednich książkach z obrazkami i warsztatach twórczych, które poszerzają wyobraźnię i rozwijają zdolności motoryczne naszych gości.

Spotkania te okazały się wielkim sukcesem. Podopieczni stowarzyszenia byli z nich bardzo zadowoleni, ponieważ były one dla nich czymś nowym i atrakcyjnym, a nasza biblioteka, jak również bibliotekarze, zrobili na nich przyjazne i dobre wrażenie. Dlaczego uważamy ten rodzaj współpracy za istotny i jakie z niego wynikają korzyści? Z wielu pozytywnych aspektów warto wymienić:

• oddziaływanie biblioterapeutyczne,
• tworzenie i umacnianie więzi społecznych,
• naukę i zabawę,
• komunikację,
• uczynienie obu podmiotów (biblioteka i grupy społeczne) bardziej widzialnymi na tle lokalnej społeczności,
• stworzenie okazji do udoskonalenia współpracy,
• kształtowanie poczucia przynależności,
• budowanie zrozumienia i przyjaźni.

Na koniec trzeba dodać, że klucz do udanej współpracy leży w ludziach, czyli w dobrej komunikacji pomiędzy bibliotekarzami a pracownikami instytucji i stowarzyszeń. Tylko ona bowiem może zapewnić długotrwałą i owocną współpracę.