Barbora Bieliková

Veronika Farbová

Biblioteka Miejska w Bratysławie

Działania społeczne w Bibliotece Miejskiej w Bratysławie. Szkolenie psów towarzyszących

W Bibliotece Miejskiej w Bratysławie rozumiemy termin „biblioteka środowiskowa” dwojako. W sensie ogólnym, jako biblioteka publiczna, świadczymy usługi określonej społeczności miejskiej. Oznacza to, że niemal wszystkie nasze działania zorientowane są na potrzeby społeczności i dostępne dla każdego, nie tylko dla zarejestrowanych czytelników. Oferujemy szeroką gamę aktywności dla czytelników i odwiedzających niezależnie od wieku, płci, zawodu i klasy społecznej. Przyczyniają się one do rozwoju czytelnictwa, zdolności uczenia się i nabywania kompetencji kulturowych. Aby to osiągnąć, współpracujemy z różnymi organizacjami, ośrodkami kultury i szkołami w Bratysławie.

Czasem jednak musimy organizować działania społeczne o węższym zasięgu. Nasze grupy docelowe mają wówczas zawsze jakiś wspólny mianownik: niepełnosprawność, wspólne cele lub zainteresowania. Z naszej biblioteki korzystać mogą osoby z upośledzeniem wzroku i innymi niepełnosprawnościami, bezrobotne, starsze, dzieci itp.

Biblioteka Miejska w Bratysławie od lat współpracuje ze szkołą dla psów towarzyszących. W zeszłym roku jedna z naszych pracownic, Veronika, ­dołączyła do grona wolontariuszy adoptujących szczenięta, które w przyszłości mają zostać psami towarzyszącymi.

Na czym polega taka adopcja? Rzecz jasna, nie można rozpocząć szkolenia szczenięcia tuż po urodzeniu. Młody pies spędza więc dzieciństwo i okres dojrzewania u wolontariusza. To czas przyjemności i radości, lecz także ciężkiej pracy, opiekun musi bowiem kształtować charakter, zachowanie i umiejętności społeczne zwierzęcia.

Pies towarzyszący powinien być przyjazny i posłuszny, zdolny do nauki, chętny do współpracy z opiekunem i nieagresywny w stosunku do ludzi i zwierząt. Co więcej, powinien też umieć zachować spokój w każdej sytuacji i otoczeniu oraz znajdować przyjemność w pracy z człowiekiem.

Te cechy i zdolności są częściowo uwarunkowane genetycznie. Niemniej jednak charakter psa kształtuje się w dzieciństwie i okresie dojrzewania i z tego powodu otoczenie ma na niego znaczny wpływ. Wolontariusz odgrywa zatem istotną rolę w procesie transformacji puchatego szczeniaczka w godnego zaufania psa towarzyszącego.

Omówiliśmy już charakter psa. Określone cechy musi mieć jednak również wolontariusz. Oto najistotniejsze:

• odpowiedni wiek pozwalający na samodzielne podejmowanie decyzji i określonych działań;
• możliwość zapewnienia psu wstępu do domu lub mieszkania, w tym do wszystkich lub prawie wszystkich pomieszczeń, w których przebywają członkowie rodziny;
• zamieszkiwanie w mieście lub w jego okolicach i możliwość oraz gotowość dojazdu do miasta (to istotne, ponieważ pies musi się przyzwyczaić do miejskiego zgiełku);
• zgoda wszystkich domowników na roczną adopcję psa (przy czym nie każdy musi aktywnie uczestniczyć w jego wychowaniu, wystarczy, by nawiązał z nim pozytywne relacje i przestrzegał zasad jego wychowania);
• zdyscyplinowanie, konieczne, by móc przekazać tę cechę psu;
• dysponowanie wystarczająco dużą ilością czasu dla szczeniaka, by zapoznać go z możliwie wieloma osobami i sytuacjami;
• empatia i szacunek wobec innych członków grupy.

Dzień z życia psa podczas szkolenia na psa towarzyszącego

Socjalizacja

• Socjalizacja jest bardzo ważna dla psów towarzyszących – należy je zapoznać z możliwie wieloma sytuacjami i aspektami życia ludzkiego. Opiekun musi brać przy tym pod uwagę wiek i zachowanie psa. Proces socjalizacji uwzględnia naukę zasad higieny, manier, podstawowych komend i ograniczeń.

Spacery w ramach pracy

• Przed wyjściem na spacer psu zakłada się szelki dla szczeniąt. Po pierwsze, by go do nich przyzwyczaić. Po drugie, by pies nauczył się, że szelki oznaczają, że jest w pracy, a zatem musi się w pełni skoncentrować na opiekunie i jego komendach. Podczas takich spacerów pies towarzyszący nie może nawiązywać kontaktu z innymi zwierzętami ani ludźmi, zbaczać z chodnika ani węszyć.
• Uczy się wtedy bez stresu prowadzić człowieka w sposób zrównoważony i zgodny z komendami, niezależnie od otoczenia i sytuacji.
• Długość spaceru zależy od wieku psa. Zawsze należy zakończyć go pozytywnie. Oznacza to, że gdy szczeniak jest posłuszny, kończymy spacer swobodną zabawą lub inną nagrodą.

Po co robimy to wszystko? Biblioteka Miejska w Bratysławie to ważny dla naszego miasta ośrodek kultury. Musi być otwarta i aktywnie zwalczać bariery społeczne. Jednym ze sposobów jest akceptacja obecności psów towarzyszących jako szczególnych narzędzi pomocy w niemal wszystkich instytucjach. Jest to również dowód na to, że pracownicy biblioteki mają zawsze wiele świeżych pomysłów na działalność swojej placówki.

Mamy nadzieję, że efektem naszej współpracy ze szkołą dla psów towarzyszących będzie przekazanie posłusznego, dobrze pracującego psa osobie z niepełnosprawnością. Powstanie w ten sposób harmonijnie współpracujący duet szczęśliwego psa i szczęśliwego człowieka. Nie każde zwierzę spełnia jednak wymagania – czy to fizyczne, czy charakterologiczne – stawiane przed psami towarzyszącymi. Dawniej psy nienadające się do tej roli przechodziły pod pieczę innego opiekuna. Dziś coraz częściej zostają psami terapeutycznymi i pracują głównie z osobami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.